G‘iybat barcha yaxshiliklarni kul qilib barbod qiladi.
Bilingki, g‘iybat kishilarda tarqalgan eng xunuk xislatlardandir. Bu xislatdan kishilarning ozginasigina omonda qoladi, xolos. Agar Alloh bu yomon xislatdan asramasa va yoki Payg‘ambari o‘zi guvoh bo‘lgan kishilarni bu yomon illatdan ogoh etib qaytarmasa va yoki zamonasining mardi haq kishilari ta'sirli so‘zlari ila o‘z qo‘li ostidagi kishilarni qaytarmasa bundan tiyilish ancha qiyin va mushkuldir.
QAVMINING QANDAY HAM YOMON ODAMI U!
Rasululloh sallollohu alayhi va sallamning barcha gaplari hikmat edi. u zot bilan bo‘lgan har-bir lahza dars edi. u zot sallollohu alayhi va sallamning har bir lahzalari kumush lavhalarga oltin harflar bilan yozilishi lozim bo‘lgan lahzalardir. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam shunaqangi inson edilarki, u zotga o‘xshagani bashariyat tarixida uchramaydi. Buning o‘zi alohida hikmat, alohida dars. Buning o‘zi alohida yozilishi shart!
Kibr kirgan boshga ilm kirmaydi
Boshiga havo to‘lib qolgan
Bir avliyo zot ko‘chada ketayotsalar, bolalar to‘p o‘ynashayotgan ekan. Shunda u zot so‘rabdilar:
— Bolalarim, bu to‘p sizlarga nima gunoh qildi? Nega uni hadeb tepasizlar?
Bolalar ichidan bir sho‘xrog‘i devonasifat avliyoni masxaralagannamo debdi:
Laqab qo‘ymang!
Biz biror ismni eshitganimizda, biror kishini tasavvur qilamiz, ismdan murod o‘sha kishi ekanligini anglaymiz. Insonlar muomala jarayonida bir-birini chaqirishlari uchun ismlardan foydalanadi. Ism qo‘yilganda yaxshi niyatlar, orzular qilinadi.
Ba'zida, kishilar do‘sti yoki umuman boshqa birovni o‘z ismi bilan emas, aksincha, ismining buzilgan shakli bilan, laqab bilan chaqirishi kuzatamiz. Laqab qo‘yish bizda asosan salbiy ma'noda ishlatilsa-da, aslida laqab birovning sha'ni, qadr-qimmatini ko‘tarish yoki past sanash uchun ishlatiladi. Masalan, Amin, Siddiq, Foruq kabi laqablar kishining yaxshi sifatlari evaziga ularni maqtash, maqomini ko‘tarish uchun qo‘yilgan. Yoki, ko‘r, kar, g‘ilay kabi insonning xulqida yoki xilqatida mavjud kamchiliklarini laqab qilib qo‘yishdan maqsad – kishining ustidan kulish, masxaralash va uni past sanashdir. Bu insoniylik odobiga umuman ziddir.
Ijtimoiy illatlardan saqlanish–yoshlarning burchidir
Milliy kadriyatlarimiz yoshlarni barcha yomonliklardan saqlanadigan, yaxshi amallarni qilishga rag‘bat qiladigan, vijdonli, o‘ta sezgir, irodasi mahkam, aqli sog‘lom, xulqi chiroyli, jismi baquvvat, jamiyatga naf keltiruvchi, oilasi, mahallasi, Vatanini himoya qiluvchi, yurtni obod qiluvchi bunyodkor, o‘ziga yuklatilgan ma'suliyatni mukammal ado etuvchi shaxs bo‘lib kamol topishga da'vat etadi.
Imom Shofe'iy rohimahullohning Imom Abu Hanifa rohimahullohni o‘rtaga qo‘yib baraka so‘raganliklari
Imom Shofe'iy rohimahullohning Imom Abu Hanifa rohimahullohni o‘rtaga qo‘yib baraka so‘raganliklari, ehtiyojlarini (u zotning qabri oldida) so‘raganliklari va baroridan kelgani haqida
Ibratli qissalar turkumidan
Ali (roziyallohu anhu) o‘zlari uchun qadrli bo‘lgan qimmatbaho sovutlarini yo‘qotib qo‘ydilar...
Bir muddat o‘tgach, uni bir zimmiy (islom yurtida yashovchi o‘zga dindagi) kishi Kufa bozorida sotayotganini ko‘rib, tanib qoldilar va zimmiyga: “Bu mening sovutim, men uni falon kuni, falon joyda tuyamdan tushirib qo‘ygan edim”, dedilar. Zimmiy: “Ey mo‘minlar amiri! Bu sovut meniki va qo‘limda turibdi”, dedi.
RADDIYA “Qaniydi, aqlni ishlatsalar”...
«Arsh avval yo‘q edi, keyin Alloh taolo uni yaratdi. Ayrim bid'atchilar «Rahmon Zot arshga istivo qildi» degan oyati karimada kelgan «istivo»dan «haqiqiy ko‘tarilish» nazarda tutilmoqda deb aytishadi. Holbuki bilmaydilarki, ularning shunday degan so‘zlari (va e'tiqodlari)dan ma'bud (ibodat qilinadigan) Zot Arshni yaratib unga «istivo» qilishdan oldin Arsh ostiga bo‘lganini ifodalaydi».
EMLANISH KASALLIKDAN SAQLANISHNING MUHIM CHORASI
Bismillahir Rohmanir Rohim. Alloh taoloning bandalariga bergan behisob ne'matlari ichida eng ulug‘i, bu — sihat-salomatlik. Shu bois, bu bebaho ne'matning qadri nechog‘liq ulug‘ ekani haqida Hazrati Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam biz, ummatlarini ogohlantirib shunday marhamat qilganlar: “Ikki ne'mat borki, ko‘pchilik odamlar uning qadriga yetmay aldanib qolganlar. U ikkisi — sihat-salomatlik va osudalik” (Imom Buxoriy rivoyati).
MAZHABGA ERGASHISH ZARURATI
“Mazhab” so‘zi arabchada“yo‘l”, “yo‘nalish”, shar'iy istiloxda esa “diniy masala bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘li” ma'nolarini bildiradi.
Mashhur alloma Ibn Rajab (1335-1393 m.y.): “Ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”, deb yozgan (“To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” kitobi).
