Шаръий никоҳ ноқонуний бўлмасин!

Инсоннинг бахту камоли, жамиятда қандай мақомга эга бўлиши кўп жиҳатдан оилага, ундаги маънавий муҳит барқарорлигига боғлиқ. Лекин юз бераётган оилавий ажримлар туфайли ота меҳридан бенасиб вояга етаётган фарзандлар ҳам, афсуски, кўпайиб бормоқда.

Исломда жаноза ва таъзия одоблари

Жаноза ўқиш фарзи кифоя ҳисобланади, яъни баъзилар адо қилса бошқаларнинг ҳам гарданидан соқит бўладиган амалдир.

Жаноза ва таъзиянинг одоби борасида муҳтарам уламоларимиз, устозларимиз битган жуда кўп мўътабар манбалар бор. Инсон ҳаёт экан, ўлим соя солиб туради.Ҳар бир киши ота-онаси, яқин қариндош ёру дўсту биродарини бир кун келиб йўқотади. Шу важдан мусибатзада хонадонга бориб таъзия билдиришнинг ўзига хос тартиб қоида ва одоб ахлоқлари мавжуд бўлиб уларни ўрнида қўллаш лозимдир.

Ёлғизликда авратнинг очилиши

Инсоннинг бу ишдан узоқ бўлиши олийжанобликдир.Абул Хасан Ал-Бушанжий бу нарсаларни; «Сизнинг фариштарлар билан бўлган муносабатингизда ҳаром қилинган нарсалар, Аллоҳ билан бўлган муносабатда эмас»- деб номлаганлар. 

Яхшилик - инсон зийнати

Яхшилик  ҳақида Қуръони Каримда кўплаб оятлар келган.

“Қандай яхшилик қилсангиз, шубҳасиз Аллоҳ уни билгувчидир” (Бақара сураси, 215-оят);

“Қандай яхши амал қилсангиз, албатта Аллоҳ билади” (Бақара сураси, 197-оят);

“Бас, ким (ҳаёти-дунёдалик пайтида) зарра мисқолича яхшилик қилса, (Қиёмат куни) ўшани кўрур” (Залзала сураси, 7-оят);

“Ким бирон яхшилик қилса, бас, ўзи учун (яъни, ўз фойдасига қилган) бўлур” (Жосия сураси, 15-оят);

Аслиятни атайин бузиб талқин этиш хиёнатдир!

Бугунги кунда экстремистик кайфиятдаги мутаассиб шахслар томонидан “жиҳод” ва “ҳижрат” каби тушунчаларни атайин аслиятидан бузиб талқин этиш ҳолатлари кузатилмоқда. Бундай қарашларга ҳали Исломни яхши тушунмайдиган кишилар, айниқса, ёшлар кўп чалғимоқда, оқибатда уларнинг ширин ҳаёти буткул издан чиқмоқда.

БИРОВНИНГ АЙБИНИ ЯШИРИШ

Мўмин банда биродарининг ўзгаларга зарари етмайдиган айбини билиб, уни яшириши улкан савобдир. Бу ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қуйидаги ҳадис ривоят қилинган:

Мотуридийлик таълимотида иймон масаласи (5-мақола)

Олимлар томонидан гуноҳи кабира қилган кишининг иймони масаласига алоҳида эътибор қаратилган. Яъни унга кўра гуноҳи кабира қилган кишининг иймони гуноҳ қилмаган киши билан бир хил бўлиши, балки у бу билан имкони йўқ бўлиб, завол топмаслиги, фақат гуноҳи учун гуноҳкор бўлиши айтилган. Ҳамда бу борада қуйидаги хулосалар ўринлидир: Мотуридия таълимотига кўра куфр иймоннинг зиддидир. Куфр иймонни ёлғонга чиқариш ва ундан юз буришдир. Бу иккиси қалбда бўлади. Иймон билан куфрнинг бир бирига зидлиги ҳам шундадир.

Егувчилар тўпланадиган энг ёмон таом

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Мотуридийлик таълимотида иймон масаласи (4-мақола)

Шу тарзда Қуръонда зикр этилган “иймонлари зиёда бўлди” ояти шарҳини имом Мотуридий ва унинг издошлари ва барча ҳанафийлик олимлари тўғри англаш лозимлигини таъкидлашган. Маълумки, бошқа оқим ва тоифалар иймон зиёда бўлиши мумкинлиги ҳамда унинг ноқис бўлиши мумкинлигини таъкидлашган. Ҳамда иймоннинг зиёда бўлиши Қуръонда зикр этилган экан, демак уноқис бўлиши мумкин, деган қоидани ишлаб чиқишган. Аслида бу оят иймоннинг ўзи айнан зиёда ва ноқис бўлишига далолат қилмаслиги, зиёдалик, яъни олдинги ҳолатдан кейинги ҳолатга ўтишни табиатдаги ўсиш жараёнидаги каби бўлиши мумкинлиги олим томонидан зикр этилган.

Ҳамда Абул-Муъин ан-Насафий ўзининг “Табсират ал-адилла” асарида “Аслида иймон шартларига амални киритганлар унинг зиёда бўлиши ҳақидаги сўзни ҳам айтмасликлари лозим бўлади. Чунки, улар амалларни ҳам иймон деб санаганларидан сўнг, унда ҳеч кимнинг иймони мукаммал, тўлиқ бўла олмайди. Ҳамда зиёда бўлиб бориши ҳам бу ҳали мукаммал, комил бўлмаганлигини англатади ва у нуқсон чегарасида бўлиб қолаверади. Ҳамда бу қаршга кўра бирор ибодат йўқки, иймон бўлмаса.. (яъни, иймон шарти бўлмаса)”. Яъни олим иймон соҳиби учун агар унинг иймонига амал шарт қилинса унда меъёрини белгилашнинг имкони йўқилигини айтмоқда.

Шу тарзда Қуръон ва суннага кўра иймон шартига амалнинг киритилиши имкони йўқдир.

Юқоридаги ақидавий қараш, яъни иймоннинг шарти сифатида қалб билан тасдиқлаш, тил билан айтиш ҳамда иймоннинг зиёда ва ноқис бўлмаслиги Абу Ҳанифа, Имом Мотуридий, Абу Лайс Самарқандий, Ҳаким Самарқандий, Абу Жаъфар Таҳовий, Абул Муъин Насафий, Абу Ҳафс Насафий, Абул Баракот Насафий, Алоуддин Самарқандий, Абул Юср Пазвадий каби кўплаб машҳур олимлар томонидан далиллар билан исботлаган.

Ҳаром луқмада ҳаловат йўқ

Қадим замонда Абдусалом деган бир ҳалол инсон ўтган экан. Унинг якка-ю ягона фарзанди бўлиб, уни жуда яхши кўрар, еру-кўкка ишонмас экан. Кунлар, йиллар ўтиб бола катта паҳлавон йигит бўлиб вояга етибди.

Кунларнинг бирида у отасига маслаҳат солибди:

Кимки фитнага аралашса, ҳалокатга учрайди!

Тарихдан маълумки, ҳамма даврда ҳам давлатнинг ривожланиши жамиятнинг осойишта ҳаёт кечиришига боғлиқ бўлган. Тинчлик – барча миллат ва элатлар қаторида ўзбек халқининг ҳам асраб-авайлайдиган энг олий қадриятларидан ҳисобланади. Қуръони каримдаги 50 дан зиёд сурадаги юзлаб оятларда инсонларни мўмин-қобиллик, тинчликпарварлик ва бағрикенгликка чақирилган.

ИБРАТЛИ ВОҚЕА

Бир куни Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу қимматбаҳо совутини йўқотиб қўйди. Куфа бозорини айланиб юрганда уни бир зиммийнинг қўлида кўриб:

- Бу менинг совутим-ку. Фалон куни, фалон жойда туямдан тушиб қолибди,-деди.

- Йўқ, совут меники. Чунки менинг қўлимда турибди.

- Йўқ, меники. Бошқа гап йўқ, уни бировга сотма, ҳеч кимга берма.

- Келинг, яхшиси қозига борамиз,-деди шунда зиммий.