Ақийда

РАДДИЯ! АСРЛАР ОША ДИЁРИМИЗ МУСУЛМОНЛАРИ БИР МАЗҲАБГА ЭРГАШИБ КЕЛИШГАН

Асрлар оша диёримиз мусулмонлари бир мазҳабга эргашиб келишган.

Аммо, ҳозирги кунларда ҳанафий мазҳабига эргашиб келаётган сизу-биз мусулмонларни тақлид қилувчи гумроҳлар дея айблаётган тоифалар пайдо бӯлишган.

 

Баъзи билимсизларнинг «Калом илмини ўрганиш бидъат», деб айтган сўзларига раддия

Улардан бири: «Бу илмни ўрганиш бидъатдир. Саҳобалар ва тобеъинларнинг замонида бўлмаган», деб айтади. Бу гапни «Иллат (сабаб) бўлмагани учун унинг ҳукми бўлмаган», деб рад этаман. Яъни, у зотларнинг бу илмни ўрганмаганларининг икки эътибори бор:

 

ҚАЙСИ БИРИ АФЗАЛ?: РАЪЙ АҲЛИ ВА ҲАДИС АҲЛИ

سئل أبو الحسن الرستغفني الحنفي تلميذ علم الهدى أبي منصور الماتريدي عن أصحاب الرأي وأصحاب الحديث؛ أي الفريقين أفضل؟ فقال:

 

ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАРДА БУЗУҚ АҚИДАНИ ТАРҚАТУВЧИ, АҲЛИ СУННА НОМИДАН ЁЛҒОН ГАПИРИБ ТУҲМАТ ҚИЛУВЧИ СОХТА ШАЙХ ВА БУЗУҚ ДАЪВАТЧИЛАРГА РАДДИЯ

Агар тарихга назар ташласак, саодат асрида ва унга яқин даврларда Аллоҳ таолони барча айбу-нуқсонлардан поклаб ёд этилганига, У зотнинг сифатлари истеъмол қилинганидан ортиқ баҳс қилинмаганига гувоҳ бўламиз. Аммо, кейинчалик пайдо бўлган карромия ва мушаббиҳа каби фирқалар Аллоҳ таолонинг сифатлари ҳақида турли бузуқ даъволарни кўтариб чиқишган. Уларнинг бузуқ даъволаридан бири Аллоҳ таолога макон нисбатини бериш бўлган.

 

Имом Мотуридий бизга қандай мерос қолдирган?

Абу Мансур Мотуридийнинг кўп асарлари бизгача етиб келмаган, етиб келганлари ҳам хориждаги кутубхона ва қўлёзма фондларида сақланади. Ислом оламида машҳур бўлган “Китоб ут-тавҳид” асари 1970 йилда Фатҳуллоҳ Хулайф томонидан Байрутда, кейинчалик эса Туркияда бир неча бор нашр этилади. Сўнгиси Бекир Туплу ўғли ва Муҳаммад Аручи каби олимлар томонидан 2003 йил Анқарада чоп этилган. 

 

Буюк аллома Абу Мансур Мотуридий насиҳатлари

Шайх Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Мотуридий тахминан 870 йили ҳозирги Самарқанд вилоятининг Мотурид қишлоғида туғилиб, 975 йили вафот этган. У Самарқанднинг Чокардиза қабристонига дафн этилган. Мотуридий хусусий муаллимларда, сўнгра эса Самарқанд мадрасаларида таҳсил кўрган. Олим умр бўйи Самарқанд мадрасаларида мударрислик қилган. Мотуридий “Китоб – ат тавҳид”, “Китоб ал-усул”, “Таъвилот ал Қуръон” (Қуръон тафсири) cингари ўнлаб илмий-назарий асарлар, “Насиҳатнома” асарлар муаллифидир. Буюк олимнинг ислом таълимоти софлигини асрашда хизмати катта. Навоий “Насойим-ул-муҳаббат”да Мотуридийнинг руҳий-илоҳий қудрати ҳақида алоҳида ҳикоят келтирган. Унинг “Насиҳатнома”си Х аср Насиҳатномасининг энг яхши намуналаридан бўлиб, китобхонни илм ўрганишга, касб эгаллашга, яхши хулқ эгаси, инсонпарвар, ширинсухан, саховатпеша бўлишга ундайди.

 

Мотуридийлик таълимотида иймон масаласи (3-мақола)

Мотуридийлик таълимотининг йирик намояндаси бўлмиш Абул-Муъин Насафий ҳам имон масаласига худди шу каби услубда ёндашган. Яъни у “иймон” сўзининг маъноси араб тилида “тасдиқлаш” эканини зикр этиб, сўнг унинг маъносига амални киритганларга қарата шундай дейди: “Агар ҳар бир сўзни луғавий маъносидан бошқа маънога нақл этилаверса, унда Қуръон ва суннада кўп сўзларни бошқа маъноларга нақл этиш мумкин бўлиб, маънолар бузилиб кетарди”. Шунингдек, аллома “Баҳрул-калом” номли асарида амалнинг имон шартига кирмаслигига қуйидаги “Иброҳим” сураси 31-оятини далил сифатида келтиради:

 

ФОЛБИН ВА БАШОРАТЧИЛАРГА ИШОНМАНГ

Мусулмон киши фолбинларнинг гапига ишониши, уни тўғри деб билиши соф Ислом ақидасига зид эканлигини ҳар бир киши билиб олиши керак. Фолбин араб тилида “коҳин” дейилади, яъни келажакда бўладиган ишларни билишини даъво қилади. Башоратчи араб тилида “арроф” дейилади. Сўровчининг гапига қараб йўқолган нарсанинг жойини, олган шахснинг баъзи бир сифатларини айтиб беришини даъво қилади. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллалоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Ким фолбинга борса ва унинг айтган гапига ишонса Муҳаммад соллалоҳу алайҳи васалламга нозил қилинган нарсага кофир бўлибди”. Имом Бухорийнинг “Саҳиҳ”ларида Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан қуйидаги ривоят келтирилади: “Одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан фолбинлар ҳақида сўрашди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Улар ҳеч нарсага арзимайди”Ю дедилар. Одамлар, эй Аллоҳнинг Расули, баъзан уларнинг айтганлари тўғри бўлиб чиқадику дейишди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У ҳақдан бўлган бир калима бўлиб, жинлардан бири уни илиб олади ва фолбиннинг қулоғига юздан ортиқ ёлғонни қўшиб етказади” -дедилар.

 

КАЛОМ ИЛМИНИНГ ФАЗИЛАТИ, АҚЛИЙ ВА НАҚЛИЙ ДАЛИЛЛАРНИ ЎРГАНИШ

Бизларни онгли мавжудот қилиб яратган ҳамда Уни таниб, иймон келтирган зотлардан қилиб қўйган Аллоҳга беадад ҳамдлар бўлсин!

 

Мусаффо эътиқод – саодат калити

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим

Билмоқ керакким, муқаддас Ислом динининг метинлиги ва Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо саллоллоҳу алайҳи васалламнинг йўлларининг камоли учта илмга асосланади. Булар: Фиқҳ, Ақоид ва Тасаввуф. Ушбу илмларнинг мақоми улуғ ва даражаси юксакдир. Бунга далил сифатида Имом Муслим раҳимаҳуллоҳнинг ҳазрати Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилган машҳур ҳадисни келтиришимиз мумкин. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу айтадилар:

 
 
 
Ўқиш учун ушбу тугмани босинг