Катта гуноҳ мўминни иймондан чиқармас
Қуръони каримни биз учун икки дунё саодати қилиб нозил қилган ва Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг умматларидан қилиб яратган Аллоҳ таолога Унинг зотига муносиб ҳамду санолар бўлсин!
Имом Мотуридий роҳматуллоҳи алайҳ
Имом Мотуридий номи билан машҳур бўлган улуғ бобомизнинг тўлиқ исмлари Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Абу Мансур Мотуридий Самарқандий Ансорий бўлган. Камолиддин Баёзийнинг таҳқиқига кўра Имом Мотуридийнинг насаби улуғ саҳобий Абу Аййуб Ансорийга бориб тақалади. Шунинг учун у зотга “Ансорий” нисбати ҳам берилган.
Имом Мотуридийнинг туғилган саналари аниқ маълум эмас. Манбаларни солиштириб чиққан уламолар имом Мотуридийнинг устозларидан бири бўлган Муҳаммад ибн Муқотил Розийнинг 248 ҳижрий санада вафот этганига кўра, бу зотнинг таваллудлари ҳижрий 240 сана атрофига тўғри келишини айтганлар.
Мотуридий ва Ашъарийлар орасидаги фарқлар
Мотуридий ақидаси билан Ашъарий ақидаси ўртасида бир неча масалаларда қарама-қаршиликлар бор. Уларни баъзи олимлар 15 та, бошқалари 40 та, ҳатто, 50 тагача санаб етказганлар.
Имоми Аъзамнинг даҳрийлар билан суҳбати
Ривоят қилинишича, Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳ даҳрийларга қарши кескир қилич эдилар. Даҳрийлар у зотни ўлдириш учун фурсат кутардилар. Бир куни Абу Ҳанифа масжидда ўтирганларида у зотга яланғочланган қиличлар билан ҳужум қиладилар. Буюк Имом: “Менга бир масала борасида жавоб берингларда, ҳоҳлаган ишингизни қилаверинг”, дедилар. Даҳрийлар айтчи, - дейишди. У зот: “Сизларга денгиз гирдобида қолган, атрофини мавж урган тўлқинлар-у, турли хил шамоллар ўраб олган, уни бошқариб турадиган денгизчилари бўлмаган кемани тўғри ҳолда сузиб кетаётганини кўрдим, деб айтган киши ҳақида нима дейсизлар? Шуни ақлга тўғри келади, деб ўйлайсизларми? Даҳрийлар: Йўғ-е! Буни ақл қабул қилмайди, дедилар. Абу Ҳанифа: “Ё субҳаналлоҳ! Денгизчилари бўлмаган кеманинг тўғри ҳолда сузиши ақлга тўғри келмайди-ю, ҳолатлари турли-туман бўлган еру-осмон Яратувчисиз қоим бўлиши мумкинми?!” дедилар. Даҳрийларнинг барчаси йиғлади ва буюк Имомнинг қўлларида исломни қабул қилишди.
