Shar'iy nikoh noqonuniy bo‘lmasin!

Insonning baxtu kamoli, jamiyatda qanday maqomga ega bo‘lishi ko‘p jihatdan oilaga, undagi ma'naviy muhit barqarorligiga bog‘liq. Lekin yuz berayotgan oilaviy ajrimlar tufayli ota mehridan benasib voyaga yetayotgan farzandlar ham, afsuski, ko‘payib bormoqda.

Islomda janoza va ta'ziya odoblari

Janoza o‘qish farzi kifoya hisoblanadi, ya'ni ba'zilar ado qilsa boshqalarning ham gardanidan soqit bo‘ladigan amaldir.

Janoza va ta'ziyaning odobi borasida muhtaram ulamolarimiz, ustozlarimiz bitgan juda ko‘p mo‘tabar manbalar bor. Inson hayot ekan, o‘lim soya solib turadi.Har bir kishi ota-onasi, yaqin qarindosh yoru do‘stu birodarini bir kun kelib yo‘qotadi. Shu vajdan musibatzada xonadonga borib ta'ziya bildirishning o‘ziga xos tartib qoida va odob axloqlari mavjud bo‘lib ularni o‘rnida qo‘llash lozimdir.

Yolg‘izlikda avratning ochilishi

Insonning bu ishdan uzoq bo‘lishi oliyjanoblikdir.Abul Xasan Al-Bushanjiy bu narsalarni; «Sizning farishtarlar bilan bo‘lgan munosabatingizda harom qilingan narsalar, Alloh bilan bo‘lgan munosabatda emas»- deb nomlaganlar. 

Yaxshilik - inson ziynati

Yaxshilik  haqida Qur'oni Karimda ko‘plab oyatlar kelgan.

“Qanday yaxshilik qilsangiz, shubhasiz Alloh uni bilguvchidir” (Baqara surasi, 215-oyat);

“Qanday yaxshi amal qilsangiz, albatta Alloh biladi” (Baqara surasi, 197-oyat);

“Bas, kim (hayoti-dunyodalik paytida) zarra misqolicha yaxshilik qilsa, (Qiyomat kuni) o‘shani ko‘rur” (Zalzala surasi, 7-oyat);

“Kim biron yaxshilik qilsa, bas, o‘zi uchun (ya'ni, o‘z foydasiga qilgan) bo‘lur” (Josiya surasi, 15-oyat);

Asliyatni atayin buzib talqin etish xiyonatdir!

Bugungi kunda ekstremistik kayfiyatdagi mutaassib shaxslar tomonidan “jihod” va “hijrat” kabi tushunchalarni atayin asliyatidan buzib talqin etish holatlari kuzatilmoqda. Bunday qarashlarga hali Islomni yaxshi tushunmaydigan kishilar, ayniqsa, yoshlar ko‘p chalg‘imoqda, oqibatda ularning shirin hayoti butkul izdan chiqmoqda.

BIROVNING AYBINI YASHIRISH

Mo‘min banda birodarining o‘zgalarga zarari yetmaydigan aybini bilib, uni yashirishi ulkan savobdir. Bu haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan quyidagi hadis rivoyat qilingan:

Moturidiylik ta'limotida iymon masalasi (5-maqola)

Olimlar tomonidan gunohi kabira qilgan kishining iymoni masalasiga alohida e'tibor qaratilgan. Ya'ni unga ko‘ra gunohi kabira qilgan kishining iymoni gunoh qilmagan kishi bilan bir xil bo‘lishi, balki u bu bilan imkoni yo‘q bo‘lib, zavol topmasligi, faqat gunohi uchun gunohkor bo‘lishi aytilgan. Hamda bu borada quyidagi xulosalar o‘rinlidir: Moturidiya ta'limotiga ko‘ra kufr iymonning ziddidir. Kufr iymonni yolg‘onga chiqarish va undan yuz burishdir. Bu ikkisi qalbda bo‘ladi. Iymon bilan kufrning bir biriga zidligi ham shundadir.

Yeguvchilar to‘planadigan eng yomon taom

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Moturidiylik ta'limotida iymon masalasi (4-maqola)

Shu tarzda Qur'onda zikr etilgan “iymonlari ziyoda bo‘ldi” oyati sharhini imom Moturidiy va uning izdoshlari va barcha hanafiylik olimlari to‘g‘ri anglash lozimligini ta'kidlashgan. Ma'lumki, boshqa oqim va toifalar iymon ziyoda bo‘lishi mumkinligi hamda uning noqis bo‘lishi mumkinligini ta'kidlashgan. Hamda iymonning ziyoda bo‘lishi Qur'onda zikr etilgan ekan, demak unoqis bo‘lishi mumkin, degan qoidani ishlab chiqishgan. Aslida bu oyat iymonning o‘zi aynan ziyoda va noqis bo‘lishiga dalolat qilmasligi, ziyodalik, ya'ni oldingi holatdan keyingi holatga o‘tishni tabiatdagi o‘sish jarayonidagi kabi bo‘lishi mumkinligi olim tomonidan zikr etilgan.

Hamda Abul-Mu'in an-Nasafiy o‘zining “Tabsirat al-adilla” asarida “Aslida iymon shartlariga amalni kiritganlar uning ziyoda bo‘lishi haqidagi so‘zni ham aytmasliklari lozim bo‘ladi. Chunki, ular amallarni ham iymon deb sanaganlaridan so‘ng, unda hech kimning iymoni mukammal, to‘liq bo‘la olmaydi. Hamda ziyoda bo‘lib borishi ham bu hali mukammal, komil bo‘lmaganligini anglatadi va u nuqson chegarasida bo‘lib qolaveradi. Hamda bu qarshga ko‘ra biror ibodat yo‘qki, iymon bo‘lmasa.. (ya'ni, iymon sharti bo‘lmasa)”. Ya'ni olim iymon sohibi uchun agar uning iymoniga amal shart qilinsa unda me'yorini belgilashning imkoni yo‘qiligini aytmoqda.

Shu tarzda Qur'on va sunnaga ko‘ra iymon shartiga amalning kiritilishi imkoni yo‘qdir.

Yuqoridagi aqidaviy qarash, ya'ni iymonning sharti sifatida qalb bilan tasdiqlash, til bilan aytish hamda iymonning ziyoda va noqis bo‘lmasligi Abu Hanifa, Imom Moturidiy, Abu Lays Samarqandiy, Hakim Samarqandiy, Abu Ja'far Tahoviy, Abul Mu'in Nasafiy, Abu Hafs Nasafiy, Abul Barakot Nasafiy, Alouddin Samarqandiy, Abul Yusr Pazvadiy kabi ko‘plab mashhur olimlar tomonidan dalillar bilan isbotlagan.

Harom luqmada halovat yo‘q

Qadim zamonda Abdusalom degan bir halol inson o‘tgan ekan. Uning yakka-yu yagona farzandi bo‘lib, uni juda yaxshi ko‘rar, yeru-ko‘kka ishonmas ekan. Kunlar, yillar o‘tib bola katta pahlavon yigit bo‘lib voyaga yetibdi.

Kunlarning birida u otasiga maslahat solibdi:

Kimki fitnaga aralashsa, halokatga uchraydi!

Tarixdan ma'lumki, hamma davrda ham davlatning rivojlanishi jamiyatning osoyishta hayot kechirishiga bog‘liq bo‘lgan. Tinchlik – barcha millat va elatlar qatorida o‘zbek xalqining ham asrab-avaylaydigan eng oliy qadriyatlaridan hisoblanadi. Qur'oni karimdagi 50 dan ziyod suradagi yuzlab oyatlarda insonlarni mo‘min-qobillik, tinchlikparvarlik va bag‘rikenglikka chaqirilgan.

IBRATLI VOQEA

Bir kuni Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu qimmatbaho sovutini yo‘qotib qo‘ydi. Kufa bozorini aylanib yurganda uni bir zimmiyning qo‘lida ko‘rib:

- Bu mening sovutim-ku. Falon kuni, falon joyda tuyamdan tushib qolibdi,-dedi.

- Yo‘q, sovut meniki. Chunki mening qo‘limda turibdi.

- Yo‘q, meniki. Boshqa gap yo‘q, uni birovga sotma, hech kimga berma.

- Keling, yaxshisi qoziga boramiz,-dedi shunda zimmiy.