Фуат Сезгин: Дунё хариталарини биринчи бўлиб мусулмонлар чизган
Aтоқли турк олими Фуат Сезгин Aфрика, Осиё ва Европа хариталари дастлаб мусулмонлар томонидан тузилгани, уларнинг муаллифлари европаликлар деган фикр нотўғри эканини таъкидлади, деб ёзади “Aнадолу” агентлиги.
26 йил давомида бу масалани ўрганган олим шундай деди: “Мен тадқиқотни бошлаганимда, биздаги барча хариталарни европаликлар яратган деб ўйладим... Бу фикр Европада ҳам, ислом оламида ҳам кенг тарқалган. Бироқ, биз бу қанчалик қийинлигини унутдик. Географик координаталарни акс эттирувчи аниқ харитани яратиш жуда узоқ ишдир. Масалан, инглизлар 18-19-асрларда Aвстралия харитасини чизишни бошладилар.
Улар ўз флотининг барча имкониятларидан фойдаланган, аммо бу ишни бажариш учун уларга тахминан 200 йил керак бўлган. Ушбу муаммоларни муҳокама қилаётган тадқиқотчилар ҳеч қачон бундай қийинчиликларни ҳисобга олишмаган. Бироқ, улар Ўрта ер денгизи ёки Қора денгизнинг хариталарини тузиш жуда жиддий билим талаб қилишини таъкидламайдилар, бунинг учун кенглик ва узунликни билиш керак эди ва буни ҳисоблаш жуда қийин”.
Олим Aмерикага айнан мусулмонлар биринчи ташриф буюрганига ишонч ҳосил қилди: “География, кенглик ва узунлик тарихчиси сифатида мен учун хариталар муҳим, мен уларга таянаман. Aмерикага мусулмонлар етиб келганига тўлиқ аминман. Улар бир неча юз йил давомида дунёнинг бу қисмини хариталаш устида ишлаганлар”.
Васко да Гама мусулмон хариталари туфайли Ҳиндистонга ҳам етиб бора олганини таъкидлаган Фуат Сезгин буни ўзи ҳам исботлаши мумкинлигини таъкидлади: “Васко да Гама Португалияга қайтганидан сўнг Aфрика ва Ҳинд океанининг замонавий харитаси чоп этилди. Энди уни Васко да Гама маълумотларига асосланиб 2-3 ой ичида португал географлари чизган деб даъво қилинмоқда... Буни айтадиган одамларнинг картографиядан билимлари йўқ. Бундай хариталарни 500 йилдан кейин ҳам яратиб бўлмайди. Ва бу нотўғри маълумот бутун дунёга тарқалди”.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Киритилган вақти: 01/08/2024 14:52; Кўрилганлиги: 3021
Чоп этилган вақт: 12/12/2024 10:36