Buqrotning mashhur qasami
Qadimdan bemorlarga qaraydigan, ularni davolashga urinadigan shaxslarning mas'uliyati haqida tortishib kelingan.
Ko‘pchilik holatlarda tabiblarning mas'uliyatiga qattiq nazar bilan qaralgan, yetgan zarar miqdoriga qarab muolajasi zarar keltirgan tabibining qo‘lini kesish yoki uni qatl qilish kabi jazolar qo‘llangan. Albatta, bunday hukmlar kishilarni tib bilan shug‘ullanishdan qochishlariga sabab bo‘lgan.
Boshqa ba'zi holatlarda esa tabib tamoman mas'uliyatdan ozod qilingan. Bu holatda esa, bemorlar zarar ko‘rgan. Mas'uliyatni sezmagan tabiblar nimani xohlasa shuni qiladigan bo‘lib ketganlar.
AHLI SUNNA MANHAJI
«Ahli sunnaning manhaji (yo‘li) — Qur'on va sunnatni tushunishda Qur'on va sunnat matnining o‘zi bilangina cheklanib qolmaslikdir. Ahli sunna ulamolari Qur'on va sunnatdan biron narsani naql qilsa, ayni paytda o‘sha ma'lumotni qanday tushunish kerakligini ham naql qilishadi. Bizning boshqalardan farqimiz ana shunda, ya'ni sahoba va tobe'inlarning fahmini mahkam tutishdadir. Biz Qur'on va sunnatni Qur'on va sunnatning fahmi bilan birga naql qilamiz. Boshqalar esa Qur'on va sunnatning matni bilangina cheklanib qolishdi».
Shayx Saloh Abulhoj hafizahulloh
TASHBEH E'TIQODIGA RADDIYA
Ba'zilar Alloh taoloning «Rahmon Arshga istivo qildi» oyatidan (istivo so‘zidan) «qaror topdi» va «o‘rin oldi», degan ma'nolarni chiqarib, «tashbeh» e'tiqodiga yo‘l ochganlar. Ularga quyidagicha javob beriladi:
1 - Alloh taoloning qadim (ya'ni, Undan oldin biror narsa bo‘lmagan) ekani barchaga ma'lum. Olam esa, hodis (ya'ni, yaratilgan)dir. Arsh esa, olamning bir juzi hisoblanadi. Agar U Zot Arshga qaror topganida hodis narsaga tushib qolgan bo‘lar edi. Holbuki, hodisga tushuvchi narsa ham hodis (ya'ni, yaratilgan) bo‘ladi. Alloh taolo qadimdir!
Raddiya: Marhumlar eshitadilar.
Agar so‘ralsa: Mayyit ziyorat qiluvchisining gaplarini va duo-yu salomlarini eshitadimi? ...
Javob; Ha, mayyit albatta eshitadi. Bunga Rosululloh Sollallohu alayhi va sallamning hadisi shariflarida dalillar yetarli. Chunonchi, ikki sahih to‘plam (Buxoriy va Muslim)da Payg‘ambar alayhissalomdan sobit bo‘lishicha, ul zoti sharif aytganlar: “Qabrdan orqaga qaytayotganlarida ularning kavush taqillashini mayyit eshitadi”. Payg‘ambar alayhissalomdan yana kelgan: “Ul zoti sharif Badrda o‘lganlar oldidan uch marta ketib, yana qaytib keldilarda, shunday dedilar: “Ey, Abu Jahl ibn Hishom! Ey, Umayya ibn Xalaf! Ey, Utba ibn Rabi'a! Ey, Shayba ibn Rabi'a! Robbingiz sizga va'da qilgan narsani haqligini topdingizmi? Bas, albatta men robbim menga va'd qilgan narsani topdim”. Buni Umar raziyallohu anhu eshitib, bunday dedi: “Ey, Rasululloh! Qanday eshitadilar va qanday javob beradilar? Axir, ular o‘limtik bo‘lib qolganlarku!”. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Nafsim yadi qudratida bo‘lgan zotga qasamki, ulardan ko‘ra sen aytganlarimni eshitguvchiroq emassan. Lekin, ular javob berishga qodir bo‘lolmaydilar”. So‘ng, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahoblarga buyurib, Badr maydonidan ketdilar.
DO‘ST
Abu Hafs Abbor degan zot ibn Shubruma rohimahulloh bilan do‘st edi. Abu Hafs Abborning bir kuni ibn Shubrumaga ehtiyoji tushib qoldi. Ibn Shubruma uning ehtiyojini qopladi. Keyinroq Abu Hafs rahmat aytgani keldi. Ibn Shubruma so‘radi:
- Nima narsa uchun rahmat aytmoqchisan?
- Mening ehtiyojimni qoplagan edingiz.
- Rahmatga hojat yo‘q. Ketaver. Agar bir do‘stingdan hojatingni so‘rasang, u esa qodir bo‘laturib senga moli va joni bilan yordam bermasa, namozga tahorat qilgandek tahorat qil, unga to‘rt takbir janoza namozini o‘qi va uni o‘liklar safiga qo‘shib qo‘yaver!
Mazlumni duosi
Bir talabaning hikoya qilishicha tirikchilik sababidan xizmatga chiqib turar ekan, mardikor bozor degan jo
yga. Odatdagidek xaridor kutib turganlarida bir bashang kiyingan kishi kibru havo bilan sollanib keldi-da:
– Gul ekish kerak, – deb qoldi.
Uning kalondo‘mog‘ligi malol kelsa ham, ishsiz qolishdan qo‘rqib narxni kelishib olib, nochor rozi bo‘lishdi. Mashinaga chiqib uning hovlisiga borishdi. Gul ekiladigan maydon ancha bor edi. Boyvachcha ishni boshlash paytida qo‘shib qo‘ydi:
– Haqlaringni gulni vaqtida ekib ulgura olsangiz olasiz! Bo‘lmasa bir so‘m ham bermayman!
SOXTA TAQVODORLARGA RADDIYA!
Nafsi semirib, ko‘zini shira bosib o‘zidan boshqalarni xotirjamlik bilan g‘iybat qilishni o‘ziga kasb qilib olgan xudbinlar ko‘payib ketgani sir emas. Egniga sunnatga mos libos kiyib, o‘zini taqvodor ko‘rsatadigan ayrim qo‘shyuzli kimsalar borki, gapirayotgan va'ziga quloq solsangiz boshidan oxirigacha g‘ij-g‘ij g‘iybat, fisq-fasoddan iborat fitnalar xolos. Bir tomondan mazhab imomlariga tosh otsa, ikkinchi tomondan mazhab tobelarining ustidan kulishadi. Xalqni haqqa chorlab turgan mehrob sohiblari imom domlalarimiz haqida aytgan kurakda turmas ig‘volarini, marhum shayx hazratlaridek katta olimlarni ham ta'na toshlariga ko‘mib tashlashlariniku, gapirmasa ham bo‘ladi. Eng achinarlisi, ular bu qabihliklarini o‘zlaricha “qurbat” hisoblashadi. Bu ishlari bilan o‘zlarini dinga xizmat qiluvchi sodiq xodim, din himoyachilari deb tasavvur qilishadi. Ilm ahllarini ko‘zga ilmaslik, mensimaslik, ularning obro‘sini to‘kish harakatlari aslida din dushmanlarining ishidir. Haq yo‘ldagi din olimlari sha'niga daxl qilib obro‘sini to‘kish o‘ta xatarli ish bo‘lib, bu dinga qarshi “qo‘l ko‘tarish” bilan barobardir. Imom Ahmad ibn Hanbal rahmatulohi alayh aytgan ekan: “Olimlarning go‘shti zaharlidir. Hidlagan kasal bo‘ladi, yeganlar esa o‘ladi!”. Oxirgi paytlarda masjidlarimizda imomlik vazifasida turgan ahli ilmlarning shaxsiy kamchiliklarini pesh qilib, ularga iqtido qilmay alohida namoz o‘qiydigan “taqvodor”lar uchrab qolmoqda. Masjidga kirishib jamoatga qo‘shilmasdan yolg‘iz namoz o‘qishadi. Sababini so‘rasangiz, bu imomning taqvosi yo‘q, e'tiqodi chatoq, undoq-bundoq va hokazo vajlar. Aslida esa ularning qalbini kibr balosi chiritgan. Imom domlalarimiz ortida turib sajdaga bosh qo‘yishga nafslari yo‘l bermaydi. Ular to‘g‘ri qilishadimi, jamoatdan ajrab namoz o‘qishlari uchun imomning kamchiliklari asos bo‘ladimi?
Javrabga mas'h tortish
Mug‘iyra raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “ Rasululloh sallallohu alayhi va sallam tahorat qildilar va ikki javroblariga hamda kavushlariga mas'h tortdilar”. Sunan egalari sahih sanad ila rivoyat qilishgan.
Bugungi kunda bu hadis ko‘p tortishuvlarga sabab bo‘lmoqda. Ko‘pchilik javrabni haqiqiy nima ekanligini bilmasdan go‘yoki javrab bu paypoq, demak paypoqga mas'h tortsa bo‘lar ekan deb gumon qilishyapti, hatto ba'zilar bunga fatvo ham berishyapti.
Ushbu hadisdagi “javrob” nima ekanini ulamolarimiz uzoq tahlil va bayon qilganlar.
Shavkoniy: Mahsi yumshoq oshlangan teridan qilinadi. Choriq uning ustidan kiyiladi. Javrob esa choriqdan ham katta bo‘ladi” deganlar.
Tarix guvoh bo‘lgan buyuk hukm
Mahkama. Kotib yigit qo‘mondonni chaqirdi. Qo‘mondon bosh kohin bilan birga qozining oldiga kirdi.
Qozi: «Ha, samarqandlik, da'voying nima?»
Bosh kohin: «Qo‘mondoningiz bizni bosib oldi, Islomga chaqirib, biz o‘z ishimizni o‘ylab olishimiz uchun muhlat bermadi».
Qozi qo‘mondonga qarab dedi: «Bunga nima deysan, ey qo‘mondon?»
Islom bag‘rikenglik dinidir
Shukrlar bo‘lsinki, bugun yurtimizdagi o‘ttiz to‘rt milliondan ziyodni tashkil etayotgan xalqimiz tinchlik, osoyishtalikda hayot kechirmoqda. Albatta buning asosiy negizi millatlararo totuvlik, dinlararo bag‘rikenglikka borib tutashadi. Bir yuz o‘ttizdan ziyod millat va elat vakillari ahil inoqlqlikda, shu yurtning ertasi uchun kamarbasta bo‘lib yashayotganligi har birimizning ko‘zimizlarimizni quvnatmoqda.
“Qaniydi, aqlni ishlatsalar”…
«Arsh avval yo‘q edi, keyin Alloh taolo uni yaratdi. Ayrim bid'atchilar «Rahmon Zot arshga istivo qildi» degan oyati karimada kelgan «istivo»dan «haqiqiy ko‘tarilish» nazarda tutilmoqda deb aytishadi. Holbuki bilmaydilarki, ularning shunday degan so‘zlari (va e'tiqodlari)dan ma'bud (ibodat qilinadigan) Zot Arshni yaratib unga «istivo» qilishdan oldin Arsh ostiga bo‘lganini ifodalaydi».
Shayx Nizol Ibrohim Oli-Roshiy hafizahulloh
Fotima binti Molik.
Imom Molik rohimahullohning Fotima ismli qizlari bor edi. U imomning «Muvatto» nomli hadis to‘plamlarini yoddan bilar edi. Shogirdlar imom Molikka «Muvatto»ni yoddan o‘qib berishayotgan paytda Fotima eshikning ortida o‘tirar, agar u eshikni taqillatsa imom Molik shogirdlarining xato qilganini shundan bilar edilar.
Imom Molikning Muhammad ismli o‘g‘illari bo‘lib u kabutar boqishga qiziqar edi. Imom ilmni unga suydirish uchun barcha ishni qildilar ammo foydasi bo‘lmadi. Bir kuni imom o‘g‘illarini kabutarning ortidan yugurib yurganini ko‘rib qizlariga ishora qilib dedilar:
