Эрта никоҳнинг салбий оқибатлари.
Аллоҳ таоло барча яратган мавжудот ва махлуқотларини жуфт қилиб яратганидек, инсонларни ҳам жуфт жуфти билан яратди. Эркак ва аёл ҳаётда бирга яшашлари учун эса, уларнинг ўртасида никоҳланишни шарт қилди. Аллоҳ таоло ўзининг каломида шундай марҳамат қилади: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси 21-оят).
Унутилаётган суннатлар (1-суннат)
Таҳоратдан сўнг дуо қилиш
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким таҳорат олиб: “Ашҳаду алла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан ъабдуҳу ва Расулуҳу”, деса, унга жаннатнинг саккизта эшиги очилиб, хоҳлаганидан кираверади», дедилар (Имом Муслим ривояти).
ҚУРЪОНДА ЖАҲОЛАТГА МУНОСАБАТ
Қуръони карим инсониятни икки дунё саодатига етказиш учун нозил қилинган илоҳий китобдир. Унда ҳақиқий бахтга етиш йўллари, барқарорлик шартлари ёритилган. Қуръоннинг энг олий мақсадларидан бири жаҳолатни йўқотиш ва инсониятни маърифатга даъват этишдан иборат.
Муносиб келин (биринчи мақола)
Оила қуриш ниятидаги эркак тараф ўзи учун никоҳи ҳаром ва совчилик қилиб бўлмайдиган шахсларни ажратиб олганидан кейин энг аввал муносиб келин ахтаришга киришади. Куёв тарафдан қизга совчи қўйилади. Ўша пайтда куёв, унинг ишбошилари ва совчилари келинликка номзоднинг қандай тарафларига эътибор беришлари керак? Бу саволга жавоб ахтариб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларига мурожаат қиламиз. Зотан, У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари бир қанча ҳадиси шарифларида муносиб келин қандай бўлишини баён қилиб берганлар. Мазкур ҳадиси шарифларда келинликка номзоднинг қуйидаги сифатларига алоҳида эътибор бериш тавсия қилинган:
Катта гуноҳлар!
Ҳаром қилинди!.. . Яқинлашмангиз!… . Бас ундан четланингиз!.. ушбу таъқиқ лафзларига эътибор беринг, қўйидаги мақолада уларнинг маъно жиҳатдан қандай аҳамият касб этиши ифода этилади.
Қуръоннинг энг аввал ва энг охирги нозил бўлган оятлари
Қуръони карим йигирма уч йил давомида парча-парча ҳолатда нозил бўлди. Тарихчи Ибн Саъд роҳимаҳуллоҳнинг ривоятига кўра Қуръон нозил бўлишининг бошланиши Пайғамбар алайҳиссалом туғилганларининг қирқ биринчи йили, Рамазон ойининг ўн еттинчи душанба кунига тўғри келади. Бу воқеа Ҳиро ғорида содир бўлган эди. Ўшанда Жаброил алайҳиссалом тушиб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламни уч марта сиқиб қўйиб юборганлари, у кишига: “Ўқинг”, деб буюрганлари, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Мен ўқишни билмайман”, деганлари ва ниҳоят учинчи мартасида:
Нега вақтдан барака кетди?
Вақт инсонга берилган энг бебаҳо неъматлардандир. Бошқа неъматларни қайта топиш, ўрнини тўлдириш мумкин, бироқ ўтган вақтни орқага қайтариб бўлмайди. Вақтнинг қадр-қиймати ҳам шунда.
Диний атамалар (ҳижрат, жиҳод, шаҳидлик)ни нотўғри талқин қилиш.
Ислом дини ўн тўрт асрдан ошиқ вақтдан буён мусулмонларнинг дастурул-амал дини бўлиб келмоқда. Лекин бу вақт мобайнида жуда кўп синовлар ва фитналарни бошдан кечирди. Хаворижлар билан бошланган бўлинишлар, мўътазила, қадария ва жабария каби жуда кўп фирқалар билан давом этди. Аммо уларга Қуръон ва Суннатни маҳкам тутган уламолар томонидан раддиялар берилиб, аҳли суннат ақидаси ва йўли сақлаб қолинди. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал, Имом Мотуридий ва Имом Ашъарий каби уламолар адашганлар ғояларини чангдек сочиб ташлашди. Исломнинг қанча асл қоидаларига ҳужумлар бўлса ҳам, Аллоҳнинг марҳамати, сўнгра уламоларнинг саъй-ҳаракатлари билан тўғри йўл сақлаб қолинди. Бу фитналар асрлар оша ҳам сусаймади. Бизнинг асримизга келиб фитна ўчоқлари кўпайди ва фитначиларнинг тегирмонига сув қўядиган манқуртлар тўдасини ҳосил қилиш учун замин яратила бошланди. Бунинг энг осон йўли Ислом қоидаларини бузиб кўрсатиш ва бошқаларни бунга ишонтириш эди. Ривожланган тараққиёт замонида интернет орқали ташланган тузоқлар ўз натижасини берди ва кўплаб илмсиз кишилар, хусусан ёшларни ўз домига тортишга эришди. Бу ишларни амалга ошириш учун ғараз мақсадли кимсалар ҳижрат, жиҳод ва шаҳидлик каби тушунчаларни тескари ва нотўғри талқинда тарқата бошладилар. Аслида бу атамаларнинг мазмун-моҳияти қандай эди?
Абу Мансур ал-Мотрудий
Имом Абу Мансур ал-Мотрудий аҳли сунна вал жамоа эътиқод қиладиган икки йирик мактаб имомининг бири, Ҳанафий мазҳабидагиларнинг ақида масаласида мурожаат қиладиган Мотрудия мадрасасининг имоми. Тўлиқ номи Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд ал-Ҳанафий ал-Мотуридий ас-Самарқандийдир. Унинг номи дарёнинг ёнидаги “Мотурид” қишлоғига нисбат берилган. У зотнинг таваллуд топган йили тарихда зикр қилинмаган, лекин айтиш мумкинки алломанинг таваллуд топган замонаси Аббосийлар халифалиги даврига тўғри келади. Абу Мансур ал-Мотуридий дастлабки таълимни шу қишлоқда олиб, кейинчалик Мовароуннаҳрнинг ўша даврдаги диний ва маърифий маркази бўлган Самарқандда давом эттиради.
ОМОНАТДОРЛИК
Омонат хиёнатнинг зидди бўлиб, инсонга юкланган шаръий таклиф ва ибодатга ўхшаш нарсалардир.
ФИТНАДАН САҚЛАНИНГ
Фитна сўзи арабча сўз бўлиб синов имтихон деган маноларни англатади, олтин ва кумушларни мадандан айириб тозалаб олишга ҳам, фитна дейилади инсоннинг фитнадан саломат бўлишлиги унинг иймони куфр ва нифокдан саломат бўлганлигига далолат қилади. Энг катта фитна инсоннинг динида ва иймонида фитналанишидир. Келинг, фитна хақида келган айрим оят ва ҳадислар билан танишайлик.
Муҳтож кишиларга ёрдам бериш улкан савобли иш
Аллоҳ таоло: «Бас, у довон ошиб ўтмади. Довон нима эканлигини сенга нима билдирди? Қул озод қилишдир. Ёки очарчилик кунида таом беришдир. Қариндош етимга. Ёки тупроққа қорилган мискинга», деган (Балад сураси, 11-16-оятлар).
