O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Samarqand viloyati vakilligi
w w w . s a m m u s l i m . u z

Juma mav'izalari

16.04.2021 y. Imom Buxoriy buyuk alloma

 
 

بسم الله الرحمن الرحيم

Hurmatli jamoat! Muhtaram Prezidentimiz kuni kecha, 15 aprel kuni Samarqand viloyatiga tashriflari chog‘ida Imom Buxoriy yodgorlik majmuasida bo‘ldilar. Davlatimiz Rahbari Islom dini rivojiga beqiyos hissa qo‘shgan ulug‘ bobokalonimizning olamshumul dovruqlariga mos va arzigulik qadamjosining yangi loyihasi bilan tanishdilar. Tadbirda hozir bo‘lgan oqsoqollar, ulamolar, tuman va shahar deputatlari, jamoatchilik vakillarining fikrlarini eshitdilar va yangi majmua qurilishi boshlanganini e'lon qildilar.

Yangi yodgorlik majmuasida soni tobora oshib borayotgan milliy va xorijiy ziyoratchilar uchun barcha sharoitlar yaratiladi. Majmua tarkibiga kiruvchi masjidning ichki sahnining o‘zi ikki ming kvadrat metrdan oshadi. Atrofidagi sahnlar bilan masjidda bir necha o‘n ming musulmon bir vaqtning o‘zida namoz o‘qishi mumkin bo‘ladi. Hazrat Imom Buxoriy qabrlarini ziyorat qilish sharoitlari ham yaxshilanadi.

Ushbu buyuk inson xotirasiga xalqimizning va jahon hamjamiyatining ehtiromi belgisi sifatida Allohning izni va xalqimizning xohish-irodasi bilan amalga oshiriladigan majmuaga muborak Ramazon oyi kunlarida tamal toshining qo‘yilishi Yaratgan Parvardigorimizning ushbu ezgu ishlarni qo‘llab-quvvatlashiga umid bog‘lashga imkon beradi.

Majmuaning to‘rt burchagiga quriladigan minoralarning balandligi yetmish metrdan ziyod bo‘lib, inshoalloh, tez fursatlarda ulardan taraladigan ibodatga chaqiriq uzoq-uzoqlarga eshitiladigan bo‘ladi.

Muhtaram jamoat! Ma'lumki, muhaddislar sultoni, deya e'tirof etilgan Imom Buxoriy hazratlarining qo‘nim topgan joylarini obod etilishi bejiz emas, albatta. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hadislarining «tabibi», nabaviy hadislarning sahihlarini ajratib, ulardan Qur'oni karimdan keyingi ikkinchi ishonchli manba sanalmish “Sahihi Buxoriy” nomli hadislar to‘plamini tuzgan bu ulug‘ alloma, dunyo imomi, olimlar peshvosining nomi butun dunyoda mashhur va ma'lumdir.

Hazrati Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam:

نَضَّرَ اللهُ امرأً سمِعَ مَقَالَتِي فَوَعَاهَا فَبَلَّغَهُ كَمَا سَمِعَهُ

(رواه الإمام الترمذي عن عبدالله بن مسعود رضي الله عنه)

ya'ni: "Mening gapimni eshitib, yodlab, so‘ngra qanday eshitgan bo‘lsa, ana shunday yetkazgan odamni Alloh ne'matlantirsin”, dedilar. (Imom Termiziy rivoyatlari).

Bu buyuk zot Movarounnahrning eng ko‘hna va go‘zal shaharlaridan bo‘lmish Buxoroi sharifda, hijriy 194 yil Ramazon oyining 13-sanada, juma kuni tavallud topdilar. Imom Buxoriy butun hayotlarini, intilish va harakatlarini hadis ilmiga baxshida etgan edilar. Juda oz uxlar, uyqudan tashqari paytlarda esa atrofdagilar u kishini yo ustozlardan hadis eshitayotgan yoxud yozib olayotgan, yo o‘zlari shogirdlarga hadis aytayotgan, yo yolg‘iz o‘tirib, qo‘lda qalam bilan jamlagan hadislarining nodir joylarini qayd etib o‘tirgan holda ko‘rar edi. U kishining har bir kuni ilm oluvchi, ta'lim beruvchi va kitob ta'lif qiluvchi maqomida o‘tardi.

Bularning guvohi bo‘lgan shogirdlari Ibn Abu Hotim bunday deydi: “Buxoriy bilan safarda birga bo‘lib, bir uyda tunashga to‘g‘ri keldi. O‘shanda shuning guvohi bo‘ldimki, u kishi bir kechaning o‘zida o‘n besh martadan yigirma martagacha uyg‘onib, har gal chaqmoq toshni ishlatib chirog‘ini yoqar, to‘plagan hadislarining sahihlarini ajratib, belgilab qo‘yar edi. So‘ng chiroqni o‘chirib, boshini yostiqqa qo‘yar edi”.

Imom Buxoriyning hadis yodlash qobiliyatlari, zehnlarining o‘tkirligi tillarda doston bo‘lib ketgan edi. U kishi o‘zlarining shoh asarlari bo‘lmish “Jomeus-sahih” ta'lif qilish oldidan jami olti yuz ming, shundan yuz ming sahih va ikki yuz ming sahih bo‘lmagan hadisni yod olganlarini zikr etgan edilar. Hadis ilmi ravnaqi yo‘lidagi buyuk xizmatlari uchun “Imomud-dunyo” (Dunyo imomi) maqomiga musharraf bo‘lgan edilar.

Zamondoshlarining guvohlik berishlaricha, Imom Buxoriy hazratlari jisman nozik, ozg‘in, o‘rta bo‘yli, nafsini bir maromda ushlagan, taomni juda kam iste'mol qiladigan fazilatli, tamkinli insonlardan edilar. U kishining zuhdi-qanoati va taqvosi hammaga ibrat edi. Imom Buxoriy nafs riyozati, to‘g‘rilik va halollik bilan ziynatlangan va tanilgan edilar. Halollik yo‘lida har qanday mashaqqatni zimmaga olardilar. Hayotlarining eng og‘ir damlarida ham birovdan bir narsa so‘ramas, odamlar minnatidan yuzlarini sarg‘aytirmas edilar.

Imom Buxoriy go‘zal xulqli, hamma yoqtiradigan odam bo‘lganlar. Muhammad ibn Abu Hotimning aytishicha, Imom Buxoriy bunday deganlar: “G‘iybatning haromligini bilganimdan buyon biror kishini g‘iybat qilmadim. Allohga ro‘baro‘ bo‘lganimda biror kishini g‘iybat qilmaganim haqida meni hisob-kitob qilmasligidan umid qilaman”.

Imom Buxoriyning Alloh taologa bo‘lgan imon-ishonchlari botinu zohirlaridan yaqqol ko‘rinib turar edi. Ibodatda butun qalblari, har bir a'zolari bilan xushu'-xuzu'da, ixlos bilan Allohning O‘ziga yuzlanar edilar. Doimo Qur'oni karimni tilovat qilardilar. Alloh taologa duolari ijobat edi. Imom Buxoriy hazratlari o‘zlaridan ulkan ilmiy meros qoldirdilar. Yosh bo‘laturib, dunyoga mashhur asarlarni yozdilar. Xatib Bag‘dodiy Imom Buxoriyning shunday deganlarini rivoyat qilgan: “O‘n sakkiz yoshga yetganimda sahoba va tobeinlarning masala va qavllarini tasnif qila boshladim... O‘sha paytda “Kitobut-tarix”ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qabrlari yonida oydin kechalarda tasnif etganman”.

Muhtaram jamoat! Alloh taolo O‘zining kalomida shunday marhamat qiladi:

يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ

ya'ni: "Alloh sizlardan imon keltirgan va ilm ato etilgan zotlarni (baland) daraja (martaba)larga ko‘tarur" (Mujodala surasi 11-oyat).

Darhaqiqat, bobomiz Imom Buxoriy raxmatullohi alayhni butun Islom olami “Amirul mo‘minin fil hadis” – “hadis ilmida mo‘minlarning amiri”, “Shayxul-islom” – “musulmonlarning ustozi” kabi unvonlari ham bor.

Buyuk mujtahid olim Imom Ahmad ibn Hanbal Imom Buxoriy haqlarida: «Xurosondan Muhammad ibn Ismoildek kishi chiqmagan», deganlar.

Muso ibn Horun Hammol esa: «Menimcha, Islom ahli barchasi jamlanib, Muhammad ibn Ismoilga o‘xshash yana bir kishini yetishtirmoqchi bo‘lishsa, eplay olishmaydi», deganlar.

Amr ibn Alining asxoblari Imom Buxoriy bilan bir hadisni muzokara qilib qolishdi. U zot: «Bu hadisni bilmayman», dedilar. Ular bundan masrur bo‘lib, ustozlari Amr ibn Aliyining oldiga yugurishdi va unga: «Muhammad ibn Ismoil Buxoriyga bir hadis aytgan edik, bilmayman, dedi», deyishdi. Shunda Amr ibn Aliy: «Muhammad ibn Ismoil bilmaydigan hadis hadis emas», dedilar.

Salim ibn Mujohid: «Oltmish yildan beri Muhammad ibn Ismoildan ko‘ra faqihroq, parhezkorroq va dunyoda zohidrok odamni ko‘rmadim», deganlar. 

Imom Buxoriyning yana bir zamondoshi Yahyo ibn Ja'far aytadilar: «Agar qudratim yetsa, Muhammad ibn Ismoil Buxoriyning umrini ziyoda qilar edim. Mening o‘limim bir kishining o‘limi bo‘ladi. Muhammad ibn Ismoilning o‘limi ilmning ketishidir».

Muhtaram jamoat! Xabaringiz bor, Markaziy Osiyo davlatlari – O‘zbekiston, Tojikiston hamda Afg‘oniston o‘rtasida diniy-ma'rifiy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish va mustahkamlash maqsadida 2021 yil 15 martda Samarqand shahrida Imom Buxoriy merosining o‘ziga xos xususiyatlari mavzusida xalqaro konferensiya tashkil etildi.

Mazkur anjumanda O‘zbekiston, Afg‘oniston va Tojikistondan yetuk ulamolar, diniy soha vakillari ishtirok etdi. Tadbirda mintaqamiz mamlakatlarida azaldan o‘rganib kelinayotgan Imom Buxoriy ilmiy merosining mazmun-mohiyatini batafsil ochib berish, ushbu merosning o‘ziga xos-xususiyatlarini bayon etish, afzalliklari va tarbiyaviy ahamiyatini keng yoritish hamda xalqlarimiz, ayniqsa, yosh avlodni yot g‘oyalardan himoya qilish kabi masalalar muhokama etildi.

Ushbu xalqaro anjumanda so‘zga chiqqan Afg‘oniston Islom Respublikasi irshod, haj va vaqf ishlari vaziri Muhammad Qosim Halimiy:

— ... O‘zbekiston shunday diyorki, Yer yuzidagi har bir musulmon bu tabarruk yurtning ziyoratiga oshiqadi. Imom Buxoriy rahmatullohi alayhning maqbarasini ziyorat qildik. Bu tabarruk joyda juda katta obodonlashtirish ishlari olib borilayotgani, qadamjolar yanada obod etilayotgani bizni g‘oyat xushnud etdi. Bularning barchasi Prezident janob Shavkat Mirziyoevning mamlakatni yanada obod, xalqni yanada farovon qilish, yuksak bilim va salohiyatli, vatanparvar, milliy qadriyat hamda an'analarga, ajdodlarning bebaho merosiga sadoqatli avlodni kamolga yetkazishdek ezgu orzu-umidlari ro‘yobiga xizmat qilayotir. O‘zbekiston yana ilm-fan markaziga aylanmoqda.

Xulosa qilib aytish mumkinki, Ajdodimizning bu darajaga yetishishlariga u zotning taqvolari, parhezkorliklari va amonatdorliklari kabi ko‘plab fazilatli xislatlari sabab bo‘lgan desak yanglishmagan bo‘lamiz. Bunday zotlarni Alloh taolo Qur'oni karimda quyidagicha madh etgan:

لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الْآَخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ

ya'ni: "Bu dunyoda chiroyli ish qilganlar uchun chiroyli mukofot bo‘lur. Lekin shubha yo‘qki, oxirat diyori yanada yaxshiroqdir. Taqvodorlarning diyorlari naqadar yaxshi! Ular ostidan anhorlar oqib turadigan mangu jannatlarga kirurlar. Ular uchun u yerda xohlagan narsalari bordir. Taqvodorlarni Alloh mana shunday mukofotlagay" (Nahl surasi 30-31- oyatlar).

Darhaqiqat, Alloh taolo ilmda, zuhdda va taqvoda zamonasining peshqadami bo‘lgan Imom Buxoriyni bu dunyoda nomlarini ulug‘ qildi. Umid qilamizki, Haq taolo Oxiratda ham u zotni ulkan darajotlar bilan mukofotlaydi.

Imom Buxoriy to‘plagan hadislar insonga to‘g‘i yo‘l tanlash, ota-onani hurmat qilish, halol, oqibatli, bag‘rikeng bo‘lish, Allohning buyruqlariga bo‘ysunish kabi xislatlarga ega bo‘lish imkonini beradi.

Biz ham ushbu buyuk ajdodimizga munosib avlod bo‘lib, Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallamning muborak hadislarini o‘rganishimiz, farzandlarimizga ta'lim berib, hayotimizga tatbiq etishimiz ham farz, ham qarzdir.

Ana shularni hisobga olib yurtboshimizning tashabbuslari bilan Hadis ilmi maktabi, Xalqaro Imom Buxoriy ilmiy-tadqiqot markazi va O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi yaratildi. Mana endi, bir tomondan Imom Buxoriyning xizmatlari va o‘zlariga mos yodgorlik majmuasi, ikkinchi tomonidan ziyoratchilar uchun barcha sharoitlarga ega bo‘lgan maskan yaratilmoqda.

Alloh  taolo buyuk ajdodimiz Imom Buxoriyni O‘z rahmatiga olib, farzandlarimizdan u zotga o‘xshagan solih zurriyotlarni chiqishligini nasib etsin! U Zotni meroslarini o‘rganish bo‘yicha olib borilayotgan xayrli ishlarda O‘zi madadkor bo‘lsin! Omin!  

 

"Imom Buxoriy buyuk alloma" nomli mav'izani yuklab olish (PDF formatda)


Kiritilgan vaqti: 16/04/2021 11:22;   Ko‘rilganligi: 833
 
Material manzili: https://www.sammuslim.uz/oz/islam/juma/16042021-y-imom-buxoriy-buyuk-alloma
Chop etilgan vaqti: 28/03/2024 20:29
 
 
O‘qish uchun ushbu tugmani bosing