Imomi A'zam nega o‘z o‘g‘lini imomlikdan chetlatdi?

Imom Abu Hanifaning “Fiqhi Akbar” kitobi sharhida shunday rivoyat naql qilinadi. Bir kuni odamlar Imomi A'zamning o‘g‘li Hammodni namoz o‘qib berishi uchun oldingi safga chiqaradilar. Buni ko‘rib qolgan Abu Hanifa o‘g‘lining kiyimidan tortib, imomlikka o‘tishiga qarshilik ko‘rsatadilar. Namozni esa boshqa birov o‘qib berishiga ruxsat beradilar.

Istixora namozi

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ma'lumki, Islom.uz saytida berilayotgan darslar, yangiliklar, maqolalar haqida muxlislarimiz o‘z fikr-mulohazalarini, takliflarini yozib qoldirishmoqda. Biz bundan mamnunmiz. Shunday ma'lumotlarning birida «Istixora» namozi haqida ma'lumot berishimizni so‘rashgan. Bu namoz to‘g‘risida avvalroq saytimizda ma'lumot berilgan bo‘lsada Alloh taoloning tavfiqini so‘ragan holda aziz muxlislarimizga takroran ushbu namoz qay tarzda ado etilishi, duolari to‘g‘risida batafsil ma'lumot bermoqchimiz. Alloh taolo beriladigan ma'lumotlarni xalqimizga manfaatli va foydali qilsin, xato nuqsonlarimizni O‘zi mag‘firat etsin!

Hanafiylik mazhabining o‘ziga xos xususiyatlaridan

• Hanafiy mazhabida ko‘zi ojiz kishiga juma namozi va haj ibodati farz emas.Agar farz deyilganda, ularga mashaqqat tug‘dirilgan bo‘lardi;
• Hanafiy mazhabida bir kecha-kunduzdan ko‘p vaqt behush yotgan odamning qoldirgan namozlari soqit bo‘ladi. Agar soqit bo‘lmasdan qazo qilishi farz deyilganda, bir necha kun behush yotgan bemorlarga mashaqqat bo‘lar edi;
• Hanafiy mazhabida ayollarning guvohligi ham inobatga olinadi. Masalan, bir erkak va ikki ayolning guvohligida nikoh aqdi tuzulsa bo‘ladi;
• Hanafiy mazhabida biror jihozni yasashga buyurtma berish uchun avvaldan haq to‘lash joiz bo‘ladi. Agar joiz bo‘lmaganda ko‘plab hunarmand va buyurtmachilrga mashaqqat bo‘lar edi.
• Hanafiy mazhabida ikki ayolning o‘rtasidan o‘tsa, tahorat buzulmaydi. Bu esa haj va umra ziyorati kabi bugungidek odam gavjum bo‘ladigan o‘rinlarda ziyoratchilarga  yengillik tug‘diradi. 

Zayniddin ESHONQULOV – O‘MI Samarqand viloyat vakili, viloyat bosh imom xatibi (manbalar asosida)

Hanafiylik mazhabining o‘ziga xos xususiyatlari

Mazkur mazhab o‘zining mo‘tadilligi, islom dinining asl mazmun-mohiyatini ifodalab berishi, musulmonlarning o‘zaro hamjihatligida, turli huquqiy muammolar oson hal qilinishida, ba'zida yuzaga keladigan har xil ziddiyatlarni bartaraf etilishida muhim asos bo‘lib kelmoqda.

Hanafiy mazhabining tarqalish geografiyasi

Hanafiy mazhabi hijriy II asrdan yer yuzining turli mamlakatlariga tarqalib, dastlab Abbosiylar davlati undan, keyin boshqa o‘lkalar tomonidan qabul qilindi. Xususan, Iroq, Eron, Movarounnahr, Xuroson va Turkiya hududlarida turli davlatlarda hukm yuritgan Abbosiylar, Somoniylar, Qoraxoniylar, G‘aznaviylar, Saljuqiylar, Xorazmshohlar, Misrda Ayubiylar, Mamluklar, Movarounnahrda Temuriylar, Boburiylar, Shayboniylar davlatlari va Usmoniylar imperiyasi tomonidan rasmiy mazhab sifatida qabul qilingan.

HANBALIYLIK

Mazhab asochisi Imom Abu Abdulloh Ahmad ibn Muhammad ibn Hanbaldir. Olim Bag‘dod shahrida milodiy 780-yilda tavallud topib, 855 yili vafot etgan. Imom Hanbalning  faoliyati davriga kelib, ilm-fanning barcha sohalari o‘zining eng yuqori bosqichlariga ko‘tarildi. Ayniqsa, Bag‘dod shahri dunyoning yetakchi ilm markaziga aylanib ulgurdi. Kufa, Basra, Makka, Madina, Yaman, Shom, Jazoir kabi o‘nlab shaharlarga safar qilib, boshqa mazhab vakillarining yuzlab ustozlaridan tahsil oldi.

SHOFEIYLIK

Mazhab asoschisi Abu Abdulloh Muhammad ibn Idris Shofeiydir. Mujtahid olim 767-820 yillarda faoliyat yuritib Misrda vafot etgan. U zot o‘z davrida tarqalib ulgurgan boshqa mazhab vakillarining ta'limotlarini ham puxta o‘zlashtira oldi. Jumladan, Yaman, Bag‘dod olimlaridan, Madinaga safar qilib, molikiylik mazhab asoschisi Molik ibn Anasdan saboq oldi. Shuningdek, Iroq va Kufa shaharlariga kelib mazhabboshi Abu Hanifaning mashhur shogirdlaridan ham ta'lim oldi. Hanafiylik ta'limotini asosan Muhammad ibn Hasan Shayboniydan o‘zlashtirdi.

MOLIKIYLIK

Mazhab asoschisi Imom Molik ibn Anas (713-795) Madinada tug‘ilib, o‘sha yerda vafot etgan. U zot Madina huquqiy maktabiga asoslanib sunniylikdagi keng tarqalgan mazhablardan biri molikiylikka asos solgan. Mujtahid olimning “Muvatto” asari mazhab tamoyillarini atroflicha qamrab olgan. Keyinchalik ushbu asarga qator sharhlar yozilgan.

Hanafiylik

Mazhab asosochisi Abu Hanifa No‘mon ibn Sobit bo‘lib, “Imom A'zam” laqabi bilan shuhrat qozongan. U zot Kufa shahrida (699-767) tavallud topib, o‘sha yerda vafot etgan. Ustozi Sha'biydan kalom, hadis, tafsir, fiqh ilmlarini mustahkam egallab, ular orasida ayniqsa fiqh ilmiga katta qiziqish bilan qaraydi. Abu Hanifa yashagan davr Umaviylar va Abbosiylar sulolasining davlat boshqaruvi vaqtlariga to‘g‘ri keldi. Abu Hanifa Qur'oni karim, sunna, sahobiylar so‘zlari, qiyos, istehson, ijmo', urf kabi fiqhiy manba va uslublarga ko‘ra hukum chiqargan. Abu Hanifa asos solgan hanafiylik mazhabi sakkizinchi asr o‘rtalarida tarqala boshlab, nafaqat Kufa, balki, Iroq, Jazoir, Tunis, Marokash, Indoneziya, Malaziya, Eron, Movarounnahr, Xuroson, Afg‘oniston, Hindiston, Pokiston, Turkiya va boshqa mamlakatlarga tezda tarqalib ulgurdi.

Abu Hanifaning yetuk shogirdi

Buyuk imom Abu Hanifa rahimahulloh o‘zidan katta ilmiy meros qoldirgan. Ustozi Hammod ibn Sulaymondan keyin ilmiy majlislarga o‘zi bosh bo‘ldi. Imomning shogirdlarining adadi ko‘p bo‘lib, ular yetmishdan ziyod edi. U zot shogidlariga mehribon edilar. Nafaqat ilm o‘rgatibgina qolmay ularga odob-axloq, ulamolar, ulug‘lar va oddiy xalq  bilan qanday muomalada bo‘lishni ham o‘rgatib borar edilar.